VroegeVogelsWandeling
Paddenstoelen in de herfst


Porseleinzwam

Oktober 2024
foto: André Dijkstra

Wandeling oktober 2024

Op een stormachtige, natte herfstochtend stonden circa 30 personen om acht uur klaar voor een lekkere herfstwandeling vanaf Panneland. Ging het vorige maand vooral over spinnen, nu stonden paddenstoelen en de bronst van damherten centraal. Beide gidsen, zowel Kees Langeveld als Huib Koel, hadden een geweistang meegenomen. Ze zijn zwaarder dan menigeen verwacht en door het damhert goed bruikbaar in de gevechten om de hinde.

Er werd gewandeld in twee groepen: Kees ging rechtsaf naar het Vinkenveld, Huib ging met een groep deelnemers voor een rondje om de 'Graaflandsbergen', vernoemd naar Jacob Graafland, bewoner rond 1700 van het Teylingerbosch.

Grote parasolzwam foto: Hans Cornet
Op weg naar de teelthoeken van Pannenland -afgezet met hekken tegen de damherten, zogenaamde 'exclosures'- zagen we de uitgebloeide struiken met de vruchten van de doornappel. Donkergroene 'appels' met stevige doornen. Enkele waren al opengebarsten en waren de donkerzwarte zaden zichtbaar. De plant behoort tot de nachtschadefamilie en bevat een giftige stof verwant aan atropine. Op een van de teelthoeken zagen we nog enkele teunisbloemen in bloei. Het slangenkruid - een goede insectenplant - was al uitgebloeid. Hier en daar nog een bloempje van de ossentong.

De grote parasolzwam is momenteel een van de meest voorkomende paddenstoelen in het duingebied. Beide groepen zagen ze in diverse stadia, soms alleenstaand, soms in een heksenkring. Bij de berkenbomen aan de zuidkant van de exclosure stonden enkele fraaie vliegenzwammen.
Jonge vliegenzwam foto: André Dijkstra
Bij de uitleg over de soorten en kenmerken van paddenstoelen hoorden we op de achtergrond al het geburl van de damhertmannetjes. Even verder zagen we een stuk of zes mannetjes ieder bezig met het afbakenen van het territorium. Een ondiepe kuil graven met de voorpoten en dan in de kuil urineren. Het kwastje helpt om de urine te verspreiden. Blijkbaar lag een territorium te dicht bij een ander. Twee imposante mannetjes kregen het aan de stok. Het gekletter van de geweien was goed hoorbaar.
Vechtende damherten foto: Rick Faase
De groep van Kees ging vanaf de Varenlaan naar de Berg van Mikwel, waar de jagers in een ver verleden zich oefenden in goed mikken. Dat was een stevige klim, zo is te zien aan de foto.
'Kamp Van Koningsbrugge' foto: Hans Cornet
Vanaf de bergtop was er goed zicht op burlende damherten. Het was een klein groepje, en tot een echt gevecht met knallende geweien kwam het niet. Vanaf Mikwel liep de groep door naar het noorden, belaagd door een plotselinge regenbui. Ondanks de regen toch stilgestaan om de dodelijk giftige groene knolamanieten te bekijken. Langs het ruiterpad stonden enkele exemplaren die zó bleek waren, dat ze op het eerste gezicht voor een champignon konden doorgaan. De kenmerkende ‘knol’ lag verborgen in het gras.
Een bleke groene knolamaniet foto: Hans Cornet
Verder naar het noorden tot de Lange Hoeken, waar enkele essen in het voormalige hakhoutbosje afgestorven zijn. Deze bomen vertonen nog steeds de uitgebreide vraatsporen van de damherten, uit de winter van 2012-2013. Dat was het seizoen waarin het hoge raster rond de AWD geplaatst werd, zodat de damherten het weiland buiten de AWD niet meer konden bereiken. Met boombast hebben ze geprobeerd hun honger te stillen. Een tijdlang leek het of de essen het wel zouden overleven, maar nu legt toch de een na de ander het loodje. In de hoek van de naastgelegen akker staat ook een dode boom, een oude beuk. Die zat vol met porseleinzwammen, én – grote verrassing – met de vrij zeldzame beukenweerschijnzwam.

Vanaf de beuk stak de groep van Kees het Vinkenveld over, waar we op een noordhelling nog bloeiende vleugeltjesbloem vonden. Ook opmerkelijk was de brem, die vroeger in deze omgeving aangeplant is maar jarenlang verdwenen leek. En natuurlijk veel paddenstoelen, waaronder het zandkaalkopje, en op open zand de gesteelde stuifbal. Via de Schulpendam, het Achterste Panneland en de Pannelanderweg maakten we het rondje terug naar de ingang.
Majestueuze eikenboom foto: Rick Faase
De groep van Huib liep via de oostkant van de Graaflandsbergen - daar staan enkele forse eikenbomen - naar de afrastering met Huis te Vogelenzang. Daar staan ook enkele paardenkastanjes met als je goed zoekt een heel klein paddenstoeltje op een oude bladstengel. Het is een vlieskelkje van vaak nog geen millimeter groot.

Even verderop stond ook een grote, dode beuk, op het terrein van de buitenplaats. Ook deze zat vol met paddenstoelen waaronder de schitterende porseleinzwam. De groep met Huib was rond kwart over tien weer terug op de parkeerplaats. Het was ondanks de af en toe pittige buien een leuke wandeling.

Wandelingen voor Vroege Vogels